TRABLUSGARP SAVAŞI (1911–1912)

Savaşın Nedenleri

Venedik, Ceneviz, Napoli Floransa gibi şehir devletlerine ayrılmış olan İtalya siyasi birliğini diğer Avrupa devletlerine göre daha geç tamamlamıştır(1870). Bu nedenle İtalya Trablusgarp ’ı işgal ederek gelişen sanayisine hammadde ve pazar bulmak ve böylece sömürgecilik yarışında gerisinde kaldığı büyük devletlerle rekabet edebilecek seviyeye gelmeyi amaçlamıştır.

Trablusgarp’ın İtalya’ya olan coğrafi yakınlığı, Osmanlı’nın bölgeye karadan ve denizden asker gönderemeyecek olması İtalya’nın Trablusgarp’ı işgalini kolaylaştırmıştır. 

  • Osmanlı Devleti Trablusgarp’a ne karadan ne de denizden yardım edecek durumda değildi. Çünkü hem donanması zayıftı, hem de Mısır, İtalya’nın Trablusgarp’ı işgalini onaylayan İngiltere’nin elindeydi.
  • İtalya Trablusgarp’a asker çıkarmadan önce İngiltere Fransa ve Rusya gibi büyük devletlerin onayını da almıştır. Bu devletler Almanya’ya karşı İtalya’yı yanlarına çekebilmek için Trablusgarp’ın işgaline göz yummuşlardır. 

Savaşın Başlaması ve Gelişimi

İtalya 1911 yılında Osmanlı Devleti’ne bir ültimatom göndererek Osmanlı’nın bölge halkına kötü davrandığını bu nedenle Trablusgarp’ı hemen İtalya’ya devretmesi gerektiğini bildirmiş Osmanlı ise bu ültimatomu reddetmiştir. Bunun üzerine İtalya Trablusgarp’a asker çıkarmıştır.

Osmanlı kara ve deniz yoluyla Trablusgarp’a yardım gönderememiş bu nedenle Mustafa Kemal, Enver Bey, Fethi Bey (Okyar) gibi bazı vatansever subaylar gönüllü olarak gizli yollardan Trablusgarp’a gitmişler ve bölge halkını İtalyanlara karşı örgütleyerek onlardan milis kuvvetler oluşturmuşlardır.

Mustafa Kemal Derne ve Tobruk’ta Enver Paşa da Bingazi’de İtalyanları yenmeyi başarmıştır.

Trablusgarp’ta beklemediği bir direnişle karşılaşan İtalya, Osmanlı Devleti’ni barışa zorlamak için Oniki Ada’yı işgal etmiş, Çanakkale Boğazı’nı topa tutmuştur.

Sonuç

Trablusgarp Savaşı’nın devam ettiği dönemde Balkan Devletleri de Osmanlı’ya karşı bir ittifak oluşturarak Balkan Savaşları’nı başlatmışlardır(8 Ekim 1912). İki cephede birden mücadele edemeyeceğini anlayan Osmanlı subaylarını geri çağırarak İtalya ile antlaşma imzalamayı kabul etmiş ve taraflar arasında İsviçre’de Uşi Antlaşması imzalanmıştır.

Çanakkale Boğazı’nın İtalyanlar tarafından kuşatılmış olması Osmanlı’nın Balkan Savaşları’nda Ege Adaları’na yardım göndermesini engelliyordu. Bu durum Osmanlı’nın İtalya ile antlaşma yolları aramasında etkili olmuştur. 

Uşi Antlaşması (18 Ekim 1912)   

1) Trablusgarp ve Bingazi İtalyanlara bırakılacak.

Böylece Osmanlı Devleti Kuzey Afrika’da elinde bulunan son toprak parçasını da kaybetmiştir.

2) Oniki Ada geçici olarak İtalyanlara bırakılacak.

Oniki Ada Ege Denizi’nde Muğla açıklarında bulunan bir takımadadır. Bu adaların içinde en büyüğü Rodos’tur. Osmanlı Oniki Ada’yı Yunanistan’ın işgal etme olasılığına karşı Balkan Savaşları bitince geri almak şartıyla geçici olarak İtalya’ya bırakmıştır. Ancak Balkan Savaşları bitince İtalya Oniki Ada’yı Osmanlı’ya geri vermemiştir. Osmanlı Lozan Antlaşması ile Oniki Ada üzerindeki bütün haklarını İtalya’ya devretmiştir. İtalya II. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar Oniki Ada’yı elinde bulundurmuş II. Dünya Savaşı’ndan sonra ise bu adaları savaş tazminatı olarak Yunanistan’a bırakmıştır.

3) Trablusgarp halkı dini bakımdan Osmanlı halifesine bağlı kalacak.

Siyasi gücü ve askeri gücü son derece zayıf olan Osmanlı Devleti halifeliğin nüfuzunu (dini güç) kullanarak Trablusgarp halkıyla kültürel bağlarını sürdürmeyi amaçlamıştır.

4) Trablusgarp ve Bingazi’nin Duyun-u Umumiye’ye ödediği borçları İtalya üstlenecek ayrıca İtalya kapitülasyonların kaldırılması konusunda Osmanlı’yı destekleyecek.