Gerçek bir reform niteliği taşıyan ve toplumdaki sosyal adaletsizliği ortadan kaldırmayı hedefleyen en önemli girişimlerden biri olan Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu, tarımsal alanların mülkiyetinin Hükûmet kanalıyla yeniden dağıtılmasıdır.
Bu kanuna göre;
Böylece yurt topraklarının sürekli olarak işlenmesi sağlanacaktı. Meclis içinde yoğun tartışmalara neden olan kanun özellikle büyük toprak sahibi milletvekilleri tarafından tepkiyle karşılanıyordu. Meclis içindeki toprak sahibi milletvekillerinin kanuna itirazı özel mülkiyet haklarından kaynaklanıyordu. Bu kanun özellikle büyük toprak sahibi milletvekillerinin engellemesi sonucunda uygulanamamıştır. Bu kanun aynı zamanda Cumhuriyet Türkiye’sinin çok partili hayata geçişini hızlandıran bir süreçtir.
Milli Şef 1966 yılında, kendisinden sonra Türk ulusuna bırakacağı en önemli eserlerin Köy Enstitüleri ve Çok Partili Hayata Geçiş olduğunu söylemiştir. Köy Enstitülerinin yaratıcıları olan Maarif Vekili Hasan Ali Yücel ve Maarif Umum Müdürü İsmail Hakkı Tonguç döneminde “Köy Eğitmeni Projesi” uygulamasına başlanmıştır. 17 Nisan 1940’ta Köy Enstitüleri Yasası çıkarılarak köy okullarında görev alacak olan öğretmenleri yetiştirmek üzere kent ve kasabalardan uzak, geniş arazisi bulunan uygun yerlerde Köy Enstitüleri kurulmaya başlanmıştır.
Köy Enstitüleri’nde öğretmen adayları, çalışarak hem kendi barınaklarını, dersliklerini ve diğer gereksinimlerini, çalışma yerlerini yapmışlar hem de gereken genel kültür ile meslekî bilgileri ve tarım çalışmaları yaparak köy için gerekli olan beceriyi kazanmışlardır. Bunlar, işi bilen öğretmen ve usta öğreticilerin rehberliği altında gerçekleşmiştir.
Köy Enstitüleri kurulmasının amacı,
Böylece hem öğretmensizlikten okuyamayan köy çocuklarına öğretmen bulunmuş olacak, hem de o köydeki geçim kaynakları değerlendirilecekti.
Yüksek ideallerle başlayan bu devrim, aynı zamanda Toprak Reformunun da destekleyicisi niteliğini taşıyordu. Ülkenin kalkınma hamlesinde önemli bir yeri olacaktı ve Atatürk’ün ideallerinden biri daha gerçekleşecekti. Milli Şef İsmet İnönü de Toprak Reformu konusunda olduğu gibi, Köy Enstitüleri’ni de destekliyordu.
Köy Enstitüleri 1940 ile 1953 yılları arasında eğitim programına devam etmiş sonraki dönemde kapatılmıştır
Savaş yıllarında büyük kazançlar elde eden büyük toprak sahiplerinin gelirlerinin vergilendirilmesi amacıyla Toprak Mahsulleri Vergisi çıkarılmıştır. Bu vergi zamanla amacı dışına çıkarak daha çok geçimlik tarım yapan kitleyi mağdur etmiştir. Çünkü ürettikleri ürünleri piyasada satmayan, sadece kendi gereksinimi için kullanan çiftçiler, kazanmadıkları bir paranın vergisini vermek zorunda kalmışlardır. Üstelik kanunun bir diğer olumsuz tarafı ürün miktarının önceden yapılan tahminlere dayandırılması, somut olmayan bir rekolte için vergi talep edilmesidir.
TBMM görüşmelerinde tartışmalara yol açan Toprak Mahsulleri Vergisi özellikle büyük toprak sahipleri tarafından eleştirilmiştir. Ancak tüm karşı duruşlara rağmen verginin uygulaması 3 mahsul yılı sürmüştür.
Ancak verginin en önemli sonucu parti içi muhalefetin ciddi anlamda ortaya çıkmasıdır.