Anadolu Selçuklu Devleti’nde ticaret çok gelişmiştir bunun en önemli sebebi coğrafi konumla ilgilidir. Anadolu’yu transit ticaret merkezine çevirmişlerdir.
Türk-İslam devletlerinde kervansaraylar oldukça fazladır. Ticaret kervanlarının konaklaması için yapılan kervansaraylar sayesinde Türk-İslam devletlerine daha çok tüccar gelmiş ve bu yüzden ticari hayat canlanmıştır.
Esnaf loncalarda örgütlenmiştir.
Anadolu Selçuklularının ticareti geliştirmek için gerçekleştirdiği faaliyetler şunlardır:
Anadolu’da doğu-batı ve kuzey-güney doğrultusunda yollar inşa edilmiş ve bu yollar üzerinde çok sayıda hanlar ve kervansaraylar yapılmıştır.
Tüccar ve esnafın malını kolaylıkla satabileceği bedestenler (kapalı çarşı) inşa edilmiştir.
Venedikliler ve Kıbrıslılarla ticaret anlaşmaları imzalanmıştır.
Anadolu’da ticaret yapan tüccarlara devlet, can ve mal güvenliği sağlamıştır.
Ticareti geliştirmek amacıyla Akdeniz ve Karadeniz’de fetihler yapılmıştır (Antalya, Alanya, Sinop, Suğdak).
Gümrük vergileri hafifletilmiştir.
Ticari önemi olan merkezlere Türk ve Müslüman tüccarlar yerleştirilmiştir.
Anadolu’nun Doğu – Batı, Güney – Kuzey ticaret yollarının üzerinde bulunması ve kıtaları birbirine bağlaması, bölge ticaretinin gelişmesine ortam hazırlamıştır. Türkiye Selçukluları döneminde Anadolu uluslararası ticaret merkezi haline gelmiştir.
Anadolu Selçuklu Devleti’nin tüccarlara sağladığı mal güvencesi, dünyada bilinen ilk ticari sigorta uygulamasıdır.
Tarım ve Hayvancılık
Anadolu Selçuklu sultanları ve beyler, köylüleri topraklarda tutabilmek amacıyla belirli zamanlarda vergi affı veya vergilerin hafifletilmesi gibi tedbirler almışlardır. Anadolu Selçuklu Devleti, tarım ve hayvancılığın gelişmesine yardımcı olmuş, bunun sonucunda Anadolu’da alınan ürünlerin ihtiyaç fazlasını (tarım ve hayvan ürünlerini) dışarıya satmıştır
34. Abbasi halifesi olan en-Nasır lidinillah fütüvvet (yiğitlik) teşkilatını kurmuştur.
Anadolu Selçuklu sultanı I. Gıyaseddin Keyhüsrev hocası Mecdüddin İshak’ı halifeye elçi olarak göndermiştir. Mecdüddin İshak Hacca gitti.
Dönüşünde Şeyh Nasırüddin Mahmut el Hoyî ve Evhadüddin Kirmani gibi bazı alimleri anadolu’ya getirdi.
I. Gıyaseddin Keyhüsrev törenle fütüvvet teşkilatına girdi.
Şeyh Nasırüddin Mahmut el Hoyî ahi teşkilatını kurdu.
I. İzzeddin Keykavus ve Alaeddin Keykubat da törenle bu teşkilata girmişlerdir (şalvar giyip şed kuşanarak)
Esnaf ve zanaatkârlar arasındaki dayanışmayı artırmak, üretilen malların kalite standartlarını ve fiyatlarını belirlemek amacıyla oluşturulan Ahi teşkilatının Anadolu’daki kurucusu Ahi Evren’dir.
Ahilik, Türkiye Selçuklu Devleti döneminde (XIII. yüzyılda) ortaya çıkmış, esnaf ve zanaatkarların ticari hayatını şekillendiren sosyal bir teşkilattır. Bu teşkilat;
Esnaflar arasında dayanışmayı sağlamıştır.
Mesleki eğitim sonucunda çırak, kalfa ve usta yetiştirerek bunlara diploma vermiştir.
Üyelerinin dini, ahlaki ve diğer alanlarda bilgilerinin artırılmasına çalışmıştır.
Üretim kalitesinin artırılmasına ve fiyatların ayarlanmasına çalışmıştır.
Moğol istilasından sonra Anadolu’da huzur ve güvenliği sağlamaya çalışmıştır.
İlk medrese Danişmentliler Niksar Yağıbasan Medresesi
Anadolu Selçuklu Devleti’nde ilk medrese Kayseri Koca hasan Medresesi II. Kılıçarslan.
DİL VE EDEBİYAT
Eserlerini Farsça yazan Mevlana’nın en önemli eserleri Mesnevi, Divan-ı Kebir, Fihi Mâfih’tir. Yunus Emre ise Divan ve Risalet’ün Nushiyye adlı eserleri kaleme almıştır.
MALİYE VE PARA
Paranın basıldığı madenin değerinin artması (bakır – gümüş – altın) ekonomik zenginliğin arttığının göstergesidir.
BİLİM VE SANAT
Mevlai Mevlana Celalettin-i Rumi
Babası Sultanül Ulema Bahaüddin Veled’dir.
Doğum yeri Belh’tir.
Annesi Mümine Hatun ise Harzemşah hanedanından gelme bir prensestir.
Eserleri: Mesnevi
Divanı Kebir
Fihi Mafih
Mektubat
Mecalisi seba
Sultan Velet
Mevlana’nın oğludur ve Mevlevilik Tarikatının kurucusudur.
Şemsi Tebrizi
Mevlana’nın hocasıdır, Mevlana Şemsi Tebriziden çok etkilenmiştir.
Eseri: Mukalat
Şemsi Tebrizi öldürülmüştür öldürenler arasında Mevlana’nın oğlı Alaeddin Çelebi’de vardır.
Hacı Bektaşi Veli
Kırşehir’de yaşamıştır.
Eseri: Mukalat
Türbesi: Hacıbektaş Nevşehir dedir.
İbni Bibi
Selçuklu tarihçisidir.
Alaeddin Keykubat dönemini anlatan bir Selçuklu eseri vardır.
Aksarayi
Selçuklu tarihçisidir
Eseri: Müsameratül Ahbardır.
Yunus Emre
Hakkında pek çok bilgi yoktur, eserlerini Türkçe olarak kaleme almıştır.
Kendine ait divanı vardır.
Eseri: Risaletün Nushiyye
Muhyiddin Arabi (1165-1240)
İspanya’da doğan Muhyiddin Arabi, küçük yaştan itibaren yaptığı çalışmalarla dikkatleri üzerine toplamayı başarmıştır. Kendi döneminin din bilginleri ve filozofları ile görüşmeler yaparak İslam dünyası içerisinde uzak gezilere çıkmıştır. Öğretisini varlığın mutlak birliğine dayandırmıştır. 1240 yılında Şam’da vefat etmiştir.
Aşık Paşa
Eserlerini Türkçe yazmıştır. Eserlerinde Farca yazanlara tepki göstermek için Garip Name adlı eseri kaleme almıştır.
Çaça Bey(Nurettin Çaça)
Kırşehir de yaşamış burada bir Rasathane yapmıştır. Bu rasathane Anadolu’da ilk rasathanedir.
Hacı Paşa(Celalettin Hızır)
Kendi hastalığına tedavi ararken tıp uzmanı olmuştur.
Aydınoğulları döneminde yaşamıştır.
Lakabı Anadolu’nun İbn-i Sinası’dır.